Oparzenie - co robić? Jak złagodzić ból? Jak zapobiec powstaniu blizny?

Czas czytania: 9 min.

Oparzenia należą do dramatycznych urazów, które mogą dotknąć każdego człowieka, a według statystyk, oparzeniom ulega 1% naszej populacji, z czego większość to dzieci. Co robić w przypadku oparzeń? Jak rozpoznać rodzaj oparzenia? A co najważniejsze, jak złagodzić ból i zapobiec powstaniu blizny? Odpowiedź poniżej. Zapraszam do przeczytania!

Czym są oparzenia? Najczęstsze przyczyny powstawania oparzeń

Na początek warto wyjaśnić, co to jest oparzenie. Definicja mówi, że jest to skutek urazu, do którego dochodzi w wyniku działania energii, np. wysokiej temperatury. Oparzenie może dotyczyć zarówno skóry, jak i błon śluzowych czy też położonych głębiej tkanek, np. mięśni. Poza ekspozycją na wysoką temperaturę, do oparzenia może doprowadzić także kontakt ze żrącą substancją chemiczną, energią elektryczną lub promieniowaniem słonecznym.

Oparzenie jest takim urazem, w którym niewielka ilość czynnika sprawczego, jakim jest np. kubek gorącej herbaty bądź kawy, może przyczynić się do trwałego uszkodzenia ciała pod względem funkcjonalnym i estetycznym. W rezultacie, może się ono wiązać z traumą co przełoży się na zmianę jakości życia. Jakie są najczęstsze przyczyny powstania oparzeń?
Najczęściej do oparzeń dochodzi w domu, chwila nieuwagi i kubek z herbatą rozlewa się nam na ręce bądź nogi lub gorąca para podczas gotowania uszkadza nam zewnętrzną warstwę skóry. Coraz częściej dochodzi też do domowych pożarów, bo np. ustawimy świeczkę za blisko zasłon- banał? Fakt. W każdej z tych opisanych sytuacji mamy do czynienia z wysoką temperaturą, stąd takie oparzenia nazywać będziemy oparzeniami termicznymi.

Pracując z substancjami chemicznymi również musimy wykazać się szczególną uwagą. Pamiętajmy o przestrzeganiu zasad i zabezpieczeniu ciała np. ochronna odzieżą, ponieważ substancje żrące, kwasy mogą przyczynić się do oparzeń. Drugą kategorią oparzeń będą więc oparzenia chemiczne.

Wyobraźmy sobie słoneczne popołudnie na plaży, szum wody działa kojąco na nerwy, odpoczywasz, niczym się nie martwisz. Zapominasz jednak o kremie z filtrem i po powrocie do domu twoja skóra jest czerwona, piecze i boli. Działanie promieniowania przyczynia się do oparzeń słonecznych.

Ostatnią kategorią oparzeń jest oparzenie elektryczne, które wywołane jest przez prąd. Wadliwa instalacja elektryczna? Nieumiejętne obchodzenie z prądem? W przypadku oparzenia prądem (przepływ prądu powyżej 1 miliampera), osoba poszkodowana traci przytomność. To, co należy zrobić to natychmiast odłączyć źródło prądu! Następnie przechodzimy do udzielenia pierwszej pomocy.

Rodzaje oparzeń

Wyróżniamy następujące rodzaje oparzeń:

• oparzenie termiczne, które stanowią skutek ekspozycji na zbyt wysoką temperaturę (należą do nich np. oparzenie żelazkiem, oparzenie olejem, poparzenie wskutek kontaktu z ogniem czy też oparzenia wrzątkiem),
• oparzenia chemiczne, spowodowane działaniem żrących substancji chemicznych (kwasów oraz zasad) na skórę i błony śluzowe lub toksycznych oparów na drogi oddechowe. Do tej kategorii zaliczamy np. oparzenie kwasem solnym lub wdychanie oparów amoniaku. Inne żrące substancje chemiczne to także: kwas azotowy, kwas octowy, kwas mrówkowy, wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu, dwutlenek siarki oraz węglik wapnia,
• oparzenia radiacyjne — do tej grupy należą oparzenia słoneczne, które wynikają z długotrwałej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe UVB i można się przed nimi chronić poprzez rozsądne opalanie się oraz stosowanie kosmetyków z filtrem. Do oparzeń radiacyjnych zaliczamy także poparzenia w wyniku ekspozycji na promieniowanie radioaktywne,
• oparzenia elektryczne, do których dochodzi za sprawą porażenia prądem, np. po kontakcie z wadliwą instalacją elektryczną lub naturalnymi wyładowaniami atmosferycznymi, mającymi miejsce podczas burzy. Poza oparzeniem skóry w przypadku porażenia prądem może dojść również do utraty przytomności.

Jeśli chodzi o podział ze względu na głębokość obrażeń, oparzenia dzielą się na:

• powierzchowne, które obejmują jedynie naskórek, szybko się goją i nie pozostawiają widocznych śladów,
• o pośredniej głębokości, które obejmują naskórek oraz część skóry właściwej, goją się około 2-3 tygodni i nie pozostawiają blizn, pod warunkiem że są odpowiednio pielęgnowane i leczone,
• głębokie, które mogą dotyczyć pełnej grubości skóry właściwej lub nawet głębszych struktur (mięśni, ścięgien, kości). Ten rodzaj oparzeń wymaga leczenia operacyjnego oraz rehabilitacji.

Stopień oparzenia, objawy oparzeń

Ze względu na głębokość rany wyróżniamy cztery podstawowe stopnie oparzeń:

• I stopień - oparzeniu ulega zewnętrzna warstwa naskórka, wiąże się to z zaczerwienieniem i bólem. Rany zwykle goją się bez pozostawiania blizn. W przypadku oparzenia I-go stopnia może wystąpić charakterystyczny bąbel, którego nie przekłuwamy! Stanowi on swoisty opatrunek rany przed zakażeniem!
• II stopień - oparzeniu ulega prawie cała warstwa naskórka oraz powierzchowne warstwy skóry właściwej. Rany są zwykle żywoczerwone, bardzo bolesne, a ich cechą charakterystyczną są pęcherze. Ten charakterystyczny “bąbel” po oparzeniu stanowi swoisty opatrunek rany - nie należy go przekłuwać!
• III stopień - zniszczeniu ulega naskórek oraz głębokie warstwy skóry właściwej. W tego typu urazach oparzeniowych obserwuje się obecność powierzchownej martwicy. Rany te są bardzo bolesne, pozbawione pęcherzy, blade bądź różowe, szare, ceglaste, a nawet czarne. Ponadto, mogą pozostawiać niekorzystne blizny.
• IV stopień - oparzenia pełnej grubości skóry, w których dochodzi do zniszczenia tkanek leżących pod tkanką podskórną – mięśni, ścięgien, kości, stawów.

Oparzenie - pierwsza pomoc

Jak wygląda pierwsza pomoc przy oparzeniach? To zależy od rodzaju oparzenia. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zasady postępowania z oparzeniami.

Pierwsza pomoc przy oparzeniach termicznych

W pierwszym kroku należy usunąć z oparzonych miejsc odzież oraz biżuterię (w przypadku stopionych materiałów przyklejonych do skóry należy je tak pozostawić), następnie trzeba schłodzić miejsce oparzenia pod strumieniem chłodnej wody (około 10-15 minut) i zabezpieczyć sterylnym opatrunkiem. Niewskazane są domowe sposoby na oparzenia, takie jak np. nakładanie masła lub produktów alkoholowych.

Pierwsza pomoc przy oparzeniach chemicznych

Pierwsza pomoc polega na jak najszybszym opuszczeniu skażonego miejsca oraz usunięciu środków chemicznych ze skóry lub błon śluzowych poprzez obfite, kilkunastominutowe płukanie pod letnią, bieżącą wodą (wyjątek stanowi oparzenie tlenkiem wapnia, który należy usuwać na sucho). Następnie konieczne jest zabezpieczenie rany sterylnym opatrunkiem, podanie leków przeciwbólowych i skontaktowanie się z lekarzem.

Pierwsza pomoc przy oparzeniach radiacyjnych

Jeśli doszło do oparzenia słonecznego, należy jak najszybciej nałożyć na skórę preparat łagodzący, np. zawierający alantoinę. W kolejnych dniach nie należy zrywać łuszczącej się skóry, natomiast warto stosować balsamy regenerujące i nawilżające, wskazane jest również picie dużych ilości wody oraz stosowanie zimnych kompresów. Jeśli oparzenie słoneczne jest poważniejsze, trzeba jak najszybciej udać się do lekarza, który zaleci, co robić dalej. Natomiast gdy doszło do oparzenia popromiennego, w takim przypadku nie ma mowy o pierwszej pomocy, ponieważ odczyn popromienny może wystąpić po kilkunastu godzinach lub nawet kilku miesiącach od ekspozycji na promieniowanie.

Pierwsza pomoc przy oparzeniach elektrycznych

Jeśli doszło do elektrycznego oparzenia, pierwsza pomoc polega na odłączeniu od źródła prądu i przesunięciu poparzonej osoby w bezpieczne miejsce. Następnie konieczna jest ocena stanu chorego, i, jeśli jest taka potrzeba, wezwanie pogotowia ratunkowego, a w międzyczasie podjęcie działań resuscytacyjnych.

Jak złagodzić ból po oparzeniu?

Ból jest nieodłącznym towarzyszem każdego urazu, a oparzenia nie stanowią wyjątku. Jak poradzić sobie z bólem pooparzeniowym?

• Chłodna woda- oparzone miejsce powinno się od razu umieścić pod bieżącą, zimną wodą. Źródła podają, że kąpiel w zimnej wodzie powinna trwać od 15-30 min.
• Opatrunki hydrożelowe - nakładane są bezpośrednio na ranę od razu przynoszą ulgę.
• Leki przeciwbólowe - o włączeniu ich do kuracji powinien decydować lekarz, także warto zaczerpnąć jego porady.

Jak zapobiec powstaniu blizny?

Częstym powikłaniem po wygojeniu się ran oparzeniowych są blizny. Charakteryzują się czerwonym zabarwieniem, które nie ustępuje do dwóch miesięcy, a blizna staje się coraz twardsza, dlatego należy liczyć się z powstaniem blizny keloidowej, która jest przerośniętą, twardą blizną. Blizna keloidowa nazywana jest również bliznowcem. Powikłania te są uciążliwe, ponieważ ograniczają sprawność narządu ruchu i jednocześnie szpecą chorego.

Czas działa na naszą niekorzyść, dlatego należy działać rozsądnie, ale szybko.

Co na blizny? Maści, kremy, żele, opatrunki silikonowe

Maści, kremy i żele silikonowe na blizny mają za zadanie poprawić elastyczność i jędrność skóry po bliznach. Przyspieszają regenerację naskórka i poprawiają wygląd blizny. Łatwo się aplikują i wchłaniają, a skóra jest delikatna i miła w dotyku.

Z pomocą przychodzą również opatrunki silikonowe, które mają za zadanie poprawić elastyczność blizny, co skutkuje jej spłaszczeniem. Plaster silikonowy ma zmniejszyć zaczerwienienie i ograniczyć ból. Wartością dodaną plastra silikonowego jest jego wielokrotna aplikacja- jeden plaster wystarczy nawet na dwa miesiące terapii! Opatrunki silikonowe stanowią doskonałe uzupełnienie presoterapii (terapia skojarzona). Plaster jest samoprzylepny, ale nie samonośny, więc przydałaby się nam bandaż elastyczny, siatka elastyczna bądź opaska uciskowa do podtrzymania plastra. 

Co na blizny? Medycyna estetyczna

Obecnie możemy skorzystać z szerokiej gamy zabiegów medycyny estetycznej, które nie należą do zachowawczych metod usuwania blizn. Standardowe operacje usuwania blizn są inwazyjne i bolesne. Nowoczesne technologie takie jak laseroterapia, pozwalają pozbyć się blizn w mniej bolesny sposób. Usuwanie blizn laserem jest szybkim rozwiązaniem, który przynosi upragniony efekt. Należy jednak pamiętać, że terapia laserowa to zwykle kilka zabiegów w odstępach czasowych (4-6 tygodni). Laseroterapię można wspomóc korzystając z zabiegu mezoterapii, który polega na wstrzykiwaniu substancji np. kwasu hialuronowego.

Dostępne są również peelingi lekarskie, dermabrazje, które mają na celu poprawę jakości skóry z bliznami. 

Po każdym zabiegu musimy zadbać o właściwą higienę miejsca po bliźnie, stosować kremy z filtrami, ponieważ miejsc tych nie wolno opalać.

Co na blizny? Terapia uciskiem - presoterapia

Do tradycyjnej rehabilitacji blizn pooparzeniowych i pooperacyjnych stosuje się leczenie uciskiem. Długotrwały nacisk na bliznę powoduje zwolnienie metabolizmu blizny, a w rezultacie jej zmniejszenie. Do presoterapii stosuje się specjalne wyroby uciskowe, które charakteryzują się dokładnie określonym ciśnieniem wywieranym na powierzchnię ciała pacjenta i które przygotowywane są na indywidualne zamówienie. Nie ma dwóch takich samych uciskowych wyrobów. Chcesz dowiedzieć się więcej o terapii uciskowej i jej kosztach, a może chciałbyś/ chciałabyś zasięgnąć porady w zakresie doboru właściwego ubranka? Pod numerem telefonu firmy Tricomed SA, która zajmuje się w Polsce szyciem wyrobów uciskowych uzyskasz odpowiedzi na wszystkie nurtujące Cię pytania!