Dezynfekcja rąk — sposoby dezynfekcji. Jaki płyn do dezynfekcji rąk wybrać?

Dezynfekcja rąk ma na celu zredukowanie liczby drobnoustrojów znajdujących się na ich powierzchni. Dokładne czyszczenie rąk jest konieczne między innymi po skorzystaniu z toalety, przed, podczas oraz po przygotowaniu jedzenia, a także przed i po opiece nad chorymi. W jakich jeszcze sytuacjach niezbędna jest dezynfekcja rąk? Jaki płyn do dezynfekcji wybrać? Podpowiadamy.

Sposoby dezynfekcji rąk

Dezynfekcja rąk polega na znacznym ograniczeniu liczebności mikroorganizmów w celu zapewnienia bezpieczeństwa dla zdrowia. Przy użyciu odpowiedniego środka dezynfekującego można zniszczyć większość drobnoustrojów chorobotwórczych: bakterie, wirusy, a także grzyby i pierwotniaki, natomiast nie zawsze udaje się usunąć formy przetrwalnikowe tych mikroorganizmów. Do tego służy sterylizacja.

Wyróżniamy dwa sposoby dezynfekcji rąk, są to:

• chirurgiczna dezynfekcja rąk – ten typ dezynfekcji jest stosowany przed wykonaniem zabiegu lekarskiego, po zabiegu oraz zawsze przed zakładaniem rękawiczek medycznych i po każdym ich zdjęciu. Chirurgiczna dezynfekcja rąk jest niezbędna także przed i po wizycie u osoby chorej, przed i po leczeniu cięcia lub rany, po kontakcie z zanieczyszczonymi sprzętami medycznymi lub akcesoriami oraz po kontakcie z krwią, wydalinami i wydzielinami. Czynność trwa zwykle 90 sekund;
• higieniczna dezynfekcja rąk – do higienicznej dezynfekcji rąk wystarczy 20-30 sekund. Higieniczna dezynfekcja rąk jest zalecana przed, podczas i po przygotowaniu jedzenia, po sprzątaniu, po skorzystaniu z toalety oraz zmianie pieluch. Czynność należy wykonać także po wydmuchaniu nosa, kaszlnięciu, kichnięciu oraz po dotknięciu zwierzęcia, karmy dla zwierząt, klatek zwierzęcych lub odpadów zwierzęcych. Dodatkowo warto dezynfekować ręce po dotknięciu śmieci oraz gdy ręce są wyraźnie brudne lub tłuste.

Jak wygląda procedura mycia i dezynfekcji rąk? Instrukcja mówiąca o tym, jak skutecznie dezynfekować ręce została upubliczniona w Serwisie Rzeczypospolitej Polskiej, można ją pobrać w formacie PDF. Zgodnie z nią:

• przestrzeganie zasad higieny polega na częstym myciu rąk wodą z mydłem, a jeśli nie ma takiej możliwości, np. podczas podróży, środkiem na bazie alkoholu, który zawiera co najmniej 60% alkoholu;
• preparat należy nanieść na ręce w takiej ilości, aby były one całkowicie zwilżone;
• następnie należy pocierać górą część palców prawej dłoni o wewnętrzną część lewej dłoni i odwrotnie;
• kolejny krok polega na pocieraniu dłoni o dłoń, wykonywaniu ruchów obrotowych wokół kciuka, pocieraniu grzbietowych części dłoni oraz dokładnej dezynfekcji wewnętrznych zagłębień – dzięki temu preparat rozprowadzi się na całej powierzchni;
• dezynfekcja rąk trwa tak długo, dopóki dłonie nie wyschną – dopiero po wyschnięciu preparatu ręce są zdezynfekowane.

Najlepsze środki do dezynfekcji rąk. Jaki płyn do dezynfekcji rąk wybrać?

Do dezynfekcji rąk można używać mydła i wody. W sytuacji, gdy mydło i woda nie są łatwo dostępne, wskazany jest:

• płyn do dezynfekcji (inaczej płyn dezynfekcyjny);
• żel do dezynfekcji rąk;
• inny środek do dezynfekcji rąk na bazie alkoholu, zawierający co najmniej 60% alkoholu.

WAŻNE: Środki do dezynfekcji rąk mogą być nieskuteczne, jeśli ręce są brudne lub tłuste — na przykład po pracy w ogrodzie, zabawie na świeżym powietrzu, wędkowaniu lub biwakowaniu. Wtedy należy umyć ręce mydłem i wodą.

Jakie preparaty do dezynfekcji rąk wybrać? Warto sięgnąć po środki do dezynfekcji, które są łatwe w aplikacji (np. nie wymagają spłukiwania) oraz wykazują wyższą skuteczność niż tradycyjne mydło. Wskazane jest także, aby płyn do dezynfekcji posiadał w swoim składzie substancje takie jak np. pantenol, gliceryna, aloes czy też alantoina. Poza działaniem łagodzącym składniki te wpływają pozytywnie na trwałość produktu do dezynfekcji, ponieważ zapobiegają odwodnieniu skóry i spowalniają odparowanie alkoholu.

Płyny do dezynfekcji są dostępne w sklepach medycznych w pojemnikach o różnej pojemności. W zależności od potrzeb można sięgnąć po płyn do dezynfekcji rąk 5 l lub o wiele łatwiejszy w transporcie płyn pakowany w niewielkie buteleczki o pojemności 100/500 ml. Przykładowo, płyn Desderman przeznaczony do higienicznej oraz chirurgicznej dezynfekcji rąk jest dostępny w buteleczkach 100 ml, 500 ml, 1 l oraz 5-litrowym kanistrze. Produkt wyróżnia szerokie spektrum biobójcze, jest on bezwzględny wobec grzybów drożdżopodobnych, bakteriobójcze i wirusobójcze wobec HIV, HBV, HCV, polio, vaccinia i SARS.
Jeśli chodzi o preparaty do dezynfekcji rąk dla dzieci, warto sięgać po środki zawierające alantoinę lub pantenol, z pH neutralnym dla ludzkiego ciała, sygnowane jako antyalergiczne. U dzieci w wieku poniżej 6 roku życia środki do dezynfekcji rąk powinny być stosowane pod nadzorem osoby dorosłej, należy je również przechowywać, z dala i poza zasięgiem wzroku małych dzieci.
Czy środek do dezynfekcji rąk może być stosowany u niemowląt? Zgodnie ze stanowiskiem CDC (Amerykańska Agencja Epidemiologiczna), preparaty do dezynfekcji rąk, jeśli są nadużywane, stwarzają ryzyko zatrucia u niemowląt (ze względu na zawarty w nich alkohol oraz inne substancje chemiczne). Tym samym CDC zaleca ostrożność w stosowaniu tego typu preparatów u tak małych dzieci.