Nadciśnienie tętnicze — co to jest? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie. Stopnie nadciśnienia. Profilaktyka nadciśnienia

Przeczytano 3 679 razy
Publikacja: 2021-08-24
 

Nadciśnienie tętnicze jest zaliczane do chorób cywilizacyjnych. WHO alarmuje, że choroba sercowo-naczyniowa znajduje się w czołówce schorzeń, które stanowią przyczynę przedwczesnych zgonów na świecie. Czym objawia się nadciśnienie? Jakie są przyczyny? Na czym polega diagnostyka i leczenie?

Co to jest nadciśnienie? Jak rozpoznać nadciśnienie?

Wartość ciśnienia tętniczego określają dwa parametry: wartość skurczowa oraz wartość rozkurczowa. Prawidłowe ciśnienie tętnicze przyjmuje wartość mniejszą niż 140/90 mmHg. Kiedy mówimy o nadciśnieniu? Gdy wartość skurczowa i/lub wartość rozkurczowa przekraczają 140/90 mmHg (ciśnienie skurczowe wynosi więcej niż 140, a ciśnienie rozkurczowe więcej niż 90).

Nadciśnienie tętnicze może mieć charakter pierwotny lub wtórny. Czym różnią się nadciśnienie pierwotne i wtórne? Nadciśnienie pierwotne stanowi większość znanych przypadków nadciśnienia, jest ono chorobą samo w sobie i zazwyczaj rozwija się stopniowo, przez wiele lat. Tymczasem wtórne nadciśnienie tętnicze występuje w konsekwencji innej pierwotnej choroby, jest objawem jakiegoś schorzenia. Charakterystyczne dla wtórnego nadciśnienia są: gwałtowny wzrost ciśnienia oraz nasilenie powikłań narządowych, które jest nieproporcjonalne do czasu trwania nadciśnienia.

Jak rozpoznać nadciśnienie? Pierwsze objawy mogą być mało charakterystyczne, dlatego ważne jest, aby kontrolować ciśnienie, by wykryć zawczasu nadciśnienie tętnicze. Powikłania mogą być bardzo poważne, dlatego w przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

WARTO WIEDZIEĆ: poza nadciśnieniem tętniczym u niektórych osób może wystąpić również nadciśnienie płucne, czyli podwyższone ciśnienie w krążeniu płucnym. Choroba jest bardzo rzadka – zapada na nią rocznie około 140–175 osób. Charakterystyczne objawy to uczucie duszności, suchy kaszel i osłabienie głosu oraz krwioplucie.

Jakie są objawy nadciśnienia? Przyczyny nadciśnienia

O obecności nadciśnienia tętniczego dowiadujemy się często przypadkowo, np. przy okazji badań kontrolnych u lekarza medycyny pracy. U wielu chorych brak pierwszych oznak choroby, jedyna nieprawidłowość, jaka się pojawia, to nieprawidłowy pomiar ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Dopiero później choroba rozwija się na tyle, że daje widoczne oznaki.

Nadciśnienie tętnicze – objawy

Jak przejawia się nadciśnienie tętnicze? Objawy pierwotnego nadciśnienia tętniczego to:

  • ból w klatce piersiowej;
  • nadmierne zmęczenie;
  • nudności;
  • pulsujące bóle głowy;
  • szum w uszach;
  • zaburzenia snu;
  • zaburzenia widzenia.

Jeśli chodzi o wtórne nadciśnienie tętnicze, objawy zależą od przyczyny nadciśnienia. Jakie oznaki pozwolą wykryć nieprawidłowości i zdiagnozować powody nadciśnienia? Na obecność choroby mogą wskazywać:

  • nieprawidłowe wyniki badania dna oka;
  • niższe ciśnienie tętnicze krwi na kończynach dolnych;
  • obecność szmerów sercowych i/lub naczyniowych;
  • odmienne wartości ciśnienia tętniczego dla lewej i prawej ręki;
  • opóźnione i osłabione tętno;
  • powiększenie nerek;
  • przerost lewej komory serca.

Nadciśnienie tętnicze – przyczyny

Jakie są przyczyny nadciśnienia tętniczego pierwotnego? Przypuszcza się, że choroba wynika z interakcji czynników genetycznych i środowiskowych. Ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego zwiększają takie czynniki jak nadwaga i otyłość, brak aktywności fizycznej, nieprawidłowa dieta, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu czy też nadmierny stres.

Wtórne nadciśnienie – przyczyny

Za nadciśnienie tętnicze wtórne odpowiadają konkretne procesy chorobowe, takie jak np.:

  • choroby nerek;
  • obturacyjny bezdech senny;
  • schorzenia gruczołów dokrewnych (np. związane z tarczycą);
  • rzucawka lub stan przedrzucawkowy;
  • wrodzone zwężenie aorty;
  • zwężenie tętnicy nerkowej.

Jak leczyć nadciśnienie i diagnostyka

Nadciśnienie tętnicze jest wykrywane najczęściej podczas pomiaru ciśnienia tętniczego krwi. Takie badanie można wykonać samodzielnie lub w gabinecie lekarskim, za pomocą ciśnieniomierza elektronicznego. Jeśli wyniki są niepokojące, lekarz zleca dodatkowe badania, takie jak:

  • badanie ogólne moczu;
  • badanie poziomu kreatyniny w surowicy krwi;
  • badanie stężenia potasu oraz sodu w surowicy krwi,
  • morfologia;
  • ocena poziomu cholesterolu i trójglicerydów;
  • ocena poziomu cukru we krwi;
  • pomiar stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi.

Badania te wykonuje się w celu oceny stanu zdrowia pacjenta, pozwalają one określić przyczyny nadciśnienia oraz wykryć ewentualne powikłania nadciśnienia tętniczego.

Bardzo istotny jest także wywiad z pacjentem – na jego podstawie udaje się ustalić: czas trwania nadciśnienia, obciążenie rodzinne chorobą oraz obecność czynników ryzyka i chorób współistniejących.

Leczenie nadciśnienia – na czym polega?

Jak obniżyć ciśnienie? Co na nadciśnienie może przepisać lekarz? Jakie leki na nadciśnienie są zalecane po postawieniu diagnozy? Najczęściej przepisywane są tabletki na nadciśnienie zawierające substancję czynną – chlorowodorku chinaprylu. Składnik ten hamuje działanie enzymu – konwertazy angiotensyny, co powoduje zmniejszenie wydzielania hormony angiotensyny II. W efekcie u pacjenta obniża się ciśnienie tętnicze. Inne substancje aktywne stosowane w leczeniu nadciśnienia to losartan potasowy oraz amlodypina bezylanu. W aptekach są również dostępne tabletki oraz zioła na nadciśnienie bez recepty.

Dieta na nadciśnienie

Bardzo istotnym uzupełnieniem leczenia nadciśnienia jest specjalna dieta. Przy nadciśnieniu należy zwiększyć spożycie świeżych warzyw oraz owoców, natomiast należy zredukować spożycie soli i tłuszczów zwierzęcych. Bardzo istotne jest również ograniczenie spożycia alkoholu oraz zaprzestanie palenia tytoniu.

Leki na nadciśnienie – skutki uboczne

Leki na nadciśnienie mogą wywoływać wiele skutków ubocznych, dlatego należy je przyjmować wyłącznie po konsultacji z lekarzem oraz zgodnie z zalecanym dawkowaniem. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi po zażyciu leków obniżających ciśnienie są zaburzenia elektrolitowe i metaboliczne, bóle głowy, skurcz oskrzeli, zaburzenia rytmu i przewodnictwa w sercu oraz obrzęki. Skutki uboczne mogą wystąpić również wtedy, gdy lek zostanie nagle odstawiony, dlatego też przerwanie stosowania leku na nadciśnienie powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem.

Stopnie zaawansowania nadciśnienia

Wyróżniamy kilka stadiów zaawansowania nadciśnienia, zgodnie z poniższą tabelą:

Stopnie zaawansowania nadciśnienia
Kategoria Ciśnienie tętnicze skurczowe (mm Hg) Ciśnienie tętnicze rozkurczowe (mm Hg)
Prawidłowe ciśnienie 120-129 80-84
Wysokie ciśnienie (prawidłowe) 130-139 85-89
Nadciśnienie I stopnia (łagodne) 140-159 90-99
Nadciśnienie II stopnia (umiarkowane) 160-179 100-109
Nadciśnienie III stopnia (ciężkie) ≥180 ≥110
Ciśnienie izolowane skurczowe ≥140 <90

WAŻNE: jeśli tylko jedna z wartości jest przekroczona, np. u pacjenta wystąpiło wysokie ciśnienie rozkurczowe, ale za to niskie ciśnienie skurczowe, taki stan również może świadczyć o nadciśnieniu tętniczym.

Profilaktyka nadciśnienia

Ponieważ występowanie nadciśnienia tętniczego zależy w dużym stopniu od czynników środowiskowych, w wielu przypadkach jesteśmy w stanie zapobiegać tej chorobie, zanim się ona rozwinie. Profilaktyka nadciśnienia tętniczego polega na:

  • ograniczeniu spożycia soli kuchennej;
  • redukcji spożycia alkoholu;
  • regularnej aktywności fizycznej;
  • zaprzestaniu palenia tytoniu;
  • zmniejszeniu masy ciała;
  • zwiększeniu codziennego spożycia warzyw i owoców.

Wprowadzenie w życie zdrowych nawyków pozwala zapobiec chorobie oraz, jeśli u pacjenta już zdiagnozowano podwyższone ciśnienie tętnicze, zwiększyć skuteczność leczenia.

 
Autor : Alicja
Specjalistka ds. treści internetowych o tematyce medycznej, w tym w szczególności dotyczących różnych chorób, ich przyczyn, objawów oraz sposobów prewencji i leczenia. Absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie uzyskała specjalizację Biolog – Antropolog. Kiedy nie pracuje z contentem dla branży medycznej, prowadzi zajęcia z antropologii biologicznej dla dzieci, młodzieży, studentów i osób dorosłych.

Zadaj pytanie lub napisz komentarz

Powiązane wpisy

Zadaj pytanie autorowi artykułu lub skomentuj go