Niegojące się rany. Etapy gojenia ran. Jak przyspieszyć gojenie się ran?

Niegojące się rany to problem, którego nie należy bagatelizować. Im wcześniej zostanie odkryta przyczyna takiego stanu rzeczy, tym większe szanse, że uda się uchronić miejsce zranienia przed szpecącymi bliznami. W jaki sposób przebiega gojenie ran? Co zrobić, aby przyspieszyć ten proces?

Dlaczego rana się nie goi?

Gojenie ran trwa zwykle od kilku do kilkunastu tygodni. Wiele zależy od rodzaju rany, jej umiejscowienia, rozmiaru, głębokości oraz higieny i pielęgnacji. O czym mogą świadczyć niegojące się rany? Taki stan rzeczy może wynikać z:

• chorób współistniejących;
• nieprawidłowej diety (niedoboru białka);
• słabego krążenia krwi;
• zakażenia;
• zbyt dużej ilości wysięku w ranie;
• złogów włóknika i martwych tkanek w ranie.

Niegojące się rany są typowe np. dla cukrzycy. Choroba ta skutkuje osłabieniem krążenia i co za tym idzie, upośledzonym transportem substancji odżywczych do ran. Rany cukrzycowe są bardzo trudne do wyleczenia, jeśli choroba jest nieleczona, mogą się przekształcić w bardzo nieestetyczne owrzodzenia, a nawet doprowadzić do amputacji. Z tego powodu nie należy bagatelizować chorób współistniejących – rany na nogach przy cukrzycy wskazują na konieczność natychmiastowego podjęcia leczenia.

Inne niegojące się rany to rany po oparzeniach. Rokowanie zależy od rozległości oparzenia oraz jego głębokości. W krytycznych przypadkach może być konieczny przeszczep skóry. Trudne w leczeniu są także rany na nogach u osób starszych, związane z odleżynami, owrzodzeniami nowotworowymi lub zespołem stopy miażdżycowej.

Etapy gojenia rany

W jaki sposób goi się rana? Proces ten można podzielić na trzy etapy:

• zapalny – to etap, podczas którego dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych. W odpowiedzi organizm aktywuje kaskadę krzepnięcia oraz komórki uczestniczące w procesach regeneracji, takie jak np. makrofagi, które pochłaniają martwe tkanki;
• proliferacji – po ok. 4–5 dniach od uszkodzenia naczyń krwionośnych fibroblasty zaczynają produkować duże ilości włókien kolagenowych, umożliwiając odtworzenie naskórka i stopniowe zasklepienie się rany;
• przebudowy – po około 3 tygodniach od uszkodzenia naczyń krwionośnych dochodzi do remodelingu. Blizna ulega przebudowie i traci elastyczne włókna kolagenowe na rzecz zwartych, wzmocnionych i uporządkowanych włókien kolagenowych.

Co stosować na gojenie ran? Leczenie zależy od etapu gojenia, na którym znajduje się rana. Pierwszy etap gojenia wymaga zatamowania krwawienia, w tym czasie najważniejsze jest, aby przyspieszyć naturalne oczyszczenie rany oraz zapobiec infekcji wtórnej. Kolejne kroki to:

• opatrzenie rany tak, aby w jej wnętrzu nie gromadził się nadmiar wydzieliny, jednocześnie utrzymując ją w oddychającym i wilgotnym środowisku sprzyjającym gojeniu;
• ochrona przed infekcjami wtórnymi oraz urazami mechanicznymi;
• stosowanie opatrunków oraz preparatów, które uchronią przed powstaniem nieestetycznej blizny.

Jeśli gojenie rany zostało zakłócone i w miejscu zranienia tworzy się blizna, może być konieczne stosowanie specjalnych preparatów, które zmniejszają widoczność blizn. W krytycznych przypadkach lekarz może zaproponować korekcję laserową lub chirurgiczną.

Objawy nieprawidłowego gojenia się ran

Po czym poznać, że rana się nie goi? Oznaki, które mogą wskazywać na infekcję rany, martwice rany lub inne przyczyny nieprawidłowego gojenia to:

• powiększenie się obszaru zranienia;
• powiększone węzły chłonne;
• pulsowanie, pieczenie oraz ból w obrębie rany;
• stan podgorączkowy;
• wydzielina z krwią;
• wysięk ropny o przykrym zapachu;
• zaczerwienienie i obrzęk w miejscu zranienia.

W sytuacji, gdy zauważono któryś z powyższych objawów, niezbędna jest konsultacja z lekarzem. Specjalista zaleci odpowiednie środki na rany, które z jednej strony – uchronią ją przed dalszym rozwojem infekcji, a z drugiej – przywrócą gojenie na właściwy tor.

PAMIĘTAJ: Aby proces gojenia przebiegał prawidłowo, kluczowa jest dezynfekcja ran (odkażanie ran) przed ich opatrzeniem, a także odpowiednie opatrunki. W przypadku niektórych rodzajów ran trzeba zastosować się do dodatkowych zaleceń np. nie przemywać ich, dopóki lekarz na to nie pozwoli. Tak wygląda np. pielęgnacja rany pooperacyjnej.

Jak wspomóc i przyspieszyć gojenie ran?

Co przyspiesza gojenie ran? Najważniejsze w leczeniu ran jest:

• dokładne oczyszczanie rany przed jej opatrzeniem;
• zabezpieczenie miejsca zranienia odpowiednio dobranym plastrem lub opatrunkiem;
• regularna zmiana opatrunku;
• regularne przemywanie rany;
• stosowanie preparatów, które przyspieszą gojenie ran oraz zapobiegną wtórnym infekcjom;
• kontrola stanu rany przez lekarza.

Oto przykłady środków na rany, które przyspieszają leczenie ran:

• opatrunki alginianowe – wyroby medyczne mają właściwości odkażające, a jednocześnie stwarzają wilgotne środowisko niezbędne dla prawidłowego gojenia się rany;
• opatrunki Medisorb ze srebrem – wyroby medyczne wykazujące właściwości antybakteryjne i bakteriobójcze, ich zadaniem jest pochłanianie nadmiaru wysięku przy jednoczesnym utrzymaniu wilgoci i zapewnieniu warunków niezbędnych do gojenia;
• spray oczyszczająco-nawilżający Prontosan – produkt może być stosowany na ranach powierzchniowych i oparzeniach, a także ranach ostrych i ranach przewlekłych. Spray oczyszcza, nawilża oraz dezynfekuje;
• żel Octenisept przyspieszający gojenie się ran ostrych i lekkich oparzeń – wyrób medyczny tworzy na powierzchni rany warstwę ochronną, zapobiega rozwojowi infekcji oraz zapewnia optymalny poziom wilgotności.