Pierwsza pomoc w nagłych przypadkach. Jak zabezpieczyć rany?

Pierwsza pomoc – tak inaczej nazywamy podtrzymywanie przez świadków zdarzenia podstawowych funkcji życiowych poszkodowanego, dopóki na miejsce nie przyjadą ratownicy medyczni. Jak zabezpieczyć rany? Na czym polega pierwsza pomoc w nagłych przypadkach? Podpowiadamy.

Co to jest pierwsza pomoc?

Czym jest pierwsza pomoc? Definicja mówi, że jest to ogół czynności mających na celu ochronę życia lub zdrowia poszkodowanego, wykonywanych przed przyjazdem ratownictwa medycznego. Zakres udzielanej pomocy zależy od okoliczności zdarzenia i obrażeń.
Pierwsza pomoc przedmedyczna jest kluczowa, aby poszkodowany miał jakiekolwiek szanse na przeżycie, zanim możliwe będzie udzielenie mu specjalistycznej pomocy medycznej. W świetle polskiego prawa w przypadku bycia świadkiem sytuacji zagrażającej zdrowiu (lub życiu) drugiej osoby, podjęcie czynności ratunkowych jest obowiązkowe. Aby móc odpowiednio zareagować w nagłych przypadkach i rzeczywiście pomóc poszkodowanemu, warto zawczasu zapoznać się z podstawami pierwszej pomocy, tj. zasadami wykonywania podstawowych zabiegów resuscytacyjnych.

Oto podstawy pierwszej pomocy:

osoba pomagająca powinna zadbać o bezpieczeństwo, swoje i poszkodowanego – zanim zostanie udzielona pierwsza pomoc, niezbędne są: dokładna ocena sytuacji, stosowanie środków ochrony osobistej oraz zabezpieczenie miejsca udzielania pierwszej pomocy;
charakter podejmowanych działań różni się, w zależności od potrzeb poszkodowanego;

• przed przystąpieniem do czynności ratunkowych należy ocenić reakcję poszkodowanego – w tym celu wystarczy delikatnie potrząsnąć poszkodowanego za ramiona i zapytać: „Czy wszystko w porządku?”;
• jeśli poszkodowany reaguje, należy uzyskać informacje co do jego dolegliwości i w razie potrzeby wezwać pomoc medyczną;
• jeśli poszkodowany nie reaguje, konieczne jest udrożnienie dróg oddechowych, ułożenie w bezpiecznej pozycji i następnie monitorowanie jego stanu zdrowia oraz oddechu do czasu przyjazdu służb medycznych;
• jeśli mimo udrożnienia dróg oddechowych i ułożenia w bezpiecznej pozycji poszkodowany nie oddycha, należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa powinna być prowadzona do momentu zauważenia prawidłowego oddechu, utraty sił osoby pomagającej, odzyskania przez poszkodowanego przytomności lub przybycia specjalnych służb.

Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach – wezwanie pogotowia ratunkowego

Podstawy pierwszej pomocy to także wezwanie w odpowiedni sposób specjalistycznych służb. W tym celu należy zadzwonić pod numer 999 lub 112. Podczas rozmowy trzeba podać niezbędne informacje, takie jak:

• co się stało – rodzaj wypadku;
• gdzie wydarzył się wypadek;
• ile wynosi liczba poszkodowanych;
• jaki jest stan poszkodowanych;
• jakie działania podjęto do tej pory.

Bardzo istotne jest także, aby przedstawić się z podaniem danych personalnych oraz poinformować o dodatkowym niebezpieczeństwie w miejscu wypadku. Rozmowa kończy się dopiero gdy dyspozytor odłoży słuchawkę.

Rodzaje ran, zranień i oparzeń

Pierwsza pomoc wymaga znajomości rodzajów ran oraz oparzeń. Dzięki tej wiedzy można podjąć odpowiednie działania, które przyczynią się do poprawy stanu zdrowia poszkodowanego.

Rodzaje ran

Rany otwarte dzielą się ze względu na głębokość uszkodzonej tkanki na:

• rany drążące, czyli przenikające do narządów wewnętrznych;
• rany głębokie, czyli przekraczające warstwę podskórną tkanki podskórnej;
• rany powierzchowne, czyli nieprzekraczające warstwy podskórnej tkanki podskórnej.

Natomiast jeśli chodzi o to, jaki czynnik doprowadził do powstania rany, wyróżniamy:

• otarcia i zadrapania;
• skaleczenia;
• rany postrzałowe;
• rany szarpane;
• rany cięte;
• rany rąbane;
• rany miażdżone;
• rany kłute;
• rany tłuczone;
• rany pourazowe;
• rany kąsane.

O zakwalifikowaniu rany do szycia decyduje lekarz lub ratownik medyczny. Decyzja jest podejmowana w oparciu o ocenę głębokości i rozległości rany oraz intensywności wysięku.

Rodzaje oparzeń

Jeśli chodzi o rany po oparzeniach, wyróżnia się 4 stopnie oparzenia. I stopień oznacza, że doszło do poparzenia jedynie naskórka, II obejmuje naskórek i skórę właściwą, III dotyczy całej warstwy skóry razem z głębiej położonymi tkankami. Tymczasem oparzenie IV stopnia to najpoważniejsze poparzenie, które obejmuje mięśnie, ścięgna i kości. W ciężkich przypadkach dochodzi do martwicy głębiej położonych tkanek lub nawet ich całkowitego zwęglenia.

Pierwsza pomoc przy zranieniach. Leczenie ran

Pierwsza pomoc przy zranieniach jest bardzo istotna, ponieważ każdy krwotok może być stanem zagrażającym życiu. Podczas udzielania pierwszej pomocy należy unikać kontaktu z krwią – przed przystąpieniem do działań ratunkowych konieczne jest założenie jednorazowych rękawiczek.
Najważniejsze czynności, które należy wykonać to:

• tamowanie krwawienia z rany;
• oczyszczenie rany;
• odkażenie rany;
• opatrzenie rany.

Skaleczenie i mniejsze rany wystarczy przepłukać bieżącą wodą lub solą fizjologiczną. Natomiast jeśli zranienie jest większe, warto dodatkowo zastosować środki antyseptyczne, takie jak np. spray na rany na bazie oktenidyny. Następnie można przystąpić do założenia opatrunku zgodnie z zasadami opatrywania ran. Jeśli krwawienie jest duże, niezbędny będzie opatrunek uciskowy.

Ciało obce w skórze – co robić?

Jeśli u poszkodowanego wystąpił gwałtowny krwotok, a miejscu zranienia utknęło ciało obce, nie należy go wyciągać. Wskazane jest delikatne opatrzenie jałowym opatrunkiem i przetransportowanie na szpitalny oddział ratunkowy. Próba usunięcia ciała obcego może doprowadzić do dalszego uszkodzenia tkanek i wykrwawienia, szczególnie jeśli jest ono wbite głęboko.

Krwotok z nosa – pierwsza pomoc

Jak zatamować krwotok z nosa? W tym celu należy:

• poprosić poszkodowanego, aby usiadł na ziemi z głową wysuniętą do przodu oraz, aby zacisnął dwa palce na skrzydełkach nosa i przytrzymał je tak przez 10 min;
• jeśli do gardła poszkodowanego spływa krew, przypilnować, aby jej nie połykał, tylko wypluwał;
• gdy stan poszkodowanego się pogarsza, należy wezwać zespół ratownictwa medycznego (dzwoniąc pod numer 999 lub 112) i pozostać z nim do przyjazdu służb ratowniczych.

Złamania – pierwsza pomoc

W przypadku złamań należy:

• upewnić się, że można bezpiecznie podejść do poszkodowanego;
• polecić poszkodowanemu, aby przyjął najwygodniejszą dla niego pozycję (wyjątek stanowi sytuacja, gdy wystąpił krwotok lub doszło do amputacji);
• ustabilizować złamaną część ciała, tak, aby poszkodowany odczuwał jak najmniej bólu;
• odciążyć złamaną część ciała;
• jeśli uszkodzona kość przebiła skórę, zabezpieczyć miejsce krwawienia opatrunkiem.

W sytuacji, gdy poszkodowany jest w stanie się poruszać, należy mu pomóc dostać się na najbliższy szpitalny oddział ratunkowy.

WAŻNE: jeśli u poszkodowanego wystąpiło widoczne zniekształcenie kości lub stawu nie należy próbować samodzielnie go nastawiać

Oparzenia – pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc przy oparzeniach polega na:

• ochłodzeniu rany – wskazane jest przemywanie miejsca zranienia zimną wodą przez minimum 15 minut;
• zabezpieczeniu rany pooparzeniowej sterylnym opatrunkiem;
• usunięciu z oparzonych kończyn odzieży oraz biżuterii.

Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny lub oparzenia są rozległe, lub istnieje podejrzenie oparzenia dróg oddechowych, należy wezwać pogotowie.

Udar słoneczny – pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc w sytuacji udaru polega na:

• wezwaniu pomocy medycznej;
• przeniesieniu poszkodowanego do chłodnego, zacienionego pomieszczenia;
• położeniu na głowie, tułowiu, kończynach i klatce piersiowej poszkodowanego wilgotnych okładów;
• uruchomieniu wiatraków lub wachlowaniu powietrza;
• podaniu zimnej wody do picia;
• monitorowaniu stanu poszkodowanego do przyjazdu Zespołu Ratownictwa Medycznego.

Jeśli poszkodowany stracił przytomność, należy go położyć na boku. Natomiast gdy przestał oddychać, należy podjąć resuscytację.

Omdlenia – pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc przy omdleniach polega na:

• upewnieniu się, że miejsce jest bezpieczne;
• ułożeniu poszkodowanego ostrożnie na ziemi;
• sprawdzeniu, czy poszkodowany jest przytomny i czy oddycha.

Jeśli poszkodowany nie odzyskuje świadomości, należy go ułożyć w pozycji bezpiecznej i wezwać pogotowie ratunkowe. Natomiast gdy poszkodowany odzyska przytomność, należy go przytrzymać przez 10 minut w pozycji leżącej i pomóc powoli usiąść. Dopiero gdy poszkodowanemu nie kręci się w głowie w pozycji siedzącej, może wstać.