Zakrzepica żył — co to jest? Rodzaje zakrzepicy. Przyczyny, objawy oraz profilaktyka i leczenie

Przeczytano 6 404 razy
1 Komentarz
(5)
Publikacja: 2021-08-19
Ostatnia aktualizacja: 2023-01-13
 

Czas czytania: 6 min.

Zakrzepica żył grozi w szczególności kobietom w ciąży, pacjentom chorującym na zaburzenia krzepnięcia krwi oraz osobom stosującym doustną antykoncepcję hormonalną. Co to za choroba? Czy jest groźna? Jak wygląda profilaktyka i leczenie? Sprawdź.

Co to jest zakrzepica?

Zakrzepica (inaczej żylna choroba zakrzepowo-zatorowa lub zakrzepowe zapalenie żył) to choroba, która polega na tworzeniu się zakrzepów w żyłach. O ile zatory żylne same w sobie nie zagrażają życiu, o tyle już oderwanie się zakrzepu od ściany żyły i przemieszczenie się do naczyń płucnych może spowodować zator śmiertelny w skutkach. Bardzo niebezpieczne są również powikłania zakrzepicy – ich konsekwencją może być np. nagłe zatrzymanie krążenia.
Ryzyko zakrzepicy można zbadać za pomocą wywiadu lekarskiego, najważniejsze czynniki ryzyka tej choroby to:

  • błędy dietetyczne – spożywanie zbyt dużej ilości tłuszczów zwierzęcych i cukru przy jednoczesnym niedoborze owoców i warzyw;
  • ciąża i połóg;
  • choroby nowotworowe;
  • choroby układu krążenia (nadmierna krzepliwość krwi, żylaki, zapalenie żył powierzchownych);
  • cukrzyca;
  • nadwaga i otyłość;
  • noszenie zbyt ciasnych ubrań;
  • predyspozycje genetyczne – skłonność do zbyt gęstej krwi może zostać odziedziczona, najczęściej przyczyną jest posiadanie tzw. mutacji Leiden;
  • przebyte urazy oraz operacje chirurgiczne;
  • reumatyzm;
  • stojący lub siedzący tryb życia;
  • stosowanie antykoncepcji hormonalnej;
  • unieruchomienie wskutek choroby;
  • używki;
  • zaawansowany wiek.

Rodzaje zakrzepicy

Zakrzepowe zapalenie żył rozwija się najczęściej w głęboko położonych żyłach (wtedy mowa o zakrzepicy żył głębokich). Choroba może powstawać w różnych miejscach, stąd też jej zróżnicowanie na postacie takie jak:

  • zakrzepica nóg / zakrzepica kończyn dolnych – to stan polegający na powstaniu zakrzepów krwi w żyłach nóg;
  • zakrzepica w prawej lub lewej ręce;
  • zakrzepica żył powierzchownych – tak nazywa się stan, gdy proces zapalny obejmuje jedynie naczynia żylne położone „powierzchownie”, powyżej powięzi;
  • zakrzepica żylna mózgu – ta bardzo rzadka choroba rozwija się w zatokach żylnych opony twardej oraz żyłach mózgu, przyczyniająca się do 1% wszystkich udarów mózgu;
  • zakrzepica płucna – schorzenie prowadzi do zwężenia lub całkowitego zamknięcia tętnicy płucnej;
  • zakrzepica żył wątrobowych – inaczej zespół Budd-Chiariego (BCS), schorzenie polega na tym, że zatory żylne zlokalizowane są w żyłach wątrobowych, mogą również obejmować żyłę główną dolną;
  • zakrzepica ciążowa – choroba pojawia się najczęściej w drugim trymestrze ciąży, jej przyczyną jest ucisk macicy na żyły naczyń krwionośnych i narządów wewnętrznych.

Objawy zakrzepicy i zakrzepów. Jak rozpoznać zakrzepicę?

Jakie są objawy zakrzepicy? Pierwszym symptomem, który może wskazywać na obecność choroby, jest gwałtowny ból nóg (również bóle żył w nogach), który nasila się podczas chodzenia. Objawy zakrzepicy w nodze mają na tyle bolesny charakter, że mogą utrudniać wykonanie zwykłego ruchu. To jednak nie koniec oznak zbliżającej się zakrzepicy.

Zakrzepica nóg – objawy:

  • ciepła i zaczerwieniona skóra;
  • opuchlizna w okolicy kostki, na podudziu lub udzie, poniżej zakrzepu.

Po czym jeszcze można poznać zapalenie żył? Objawy, które są mniej charakterystyczne, ale również mogą wskazywać na ryzyko rozwoju choroby to:

  • ból w klatce piersiowej;
  • gorączka lub stan podgorączkowy;
  • niedowład kończyn;
  • pogorszenie samopoczucia;
  • uczucie duszności;
  • utrata przytomności;
  • zaburzenia mówienia i widzenia;
  • zaburzenia równowagi;
  • zadyszka.

Ponieważ zakrzepica jest niebezpieczną chorobą, nie należy bagatelizować żadnego z wymienionych wyżej objawów.

Przyczyny zakrzepicy

Jakie są przyczyny zakrzepicy? Choroba rozwija się często w następstwie długotrwałej pracy w pozycji siedzącej lub stojącej. Przyczyną może być również starzenie się organizmu. Do powstania zakrzepów prowadzą także czynniki, które tworzą tzw. triadę Virchowa:

  • uszkodzenia ściany naczynia, do których doszło np. wskutek urazu zewnętrznego lub wewnętrznego;
  • zmiany w składzie krwi, które mogą doprowadzić do nadmiernego tworzenia się zakrzepów, np. nadpłytkowość lub trombofilia;
  • zwolnienie przepływu krwi w naczyniach wskutek długotrwałego unieruchomienia.

Leczenie zakrzepicy. Profilaktyka i powikłania zakrzepicy

Co zrobić w sytuacji, gdy u pacjenta podejrzewana jest zakrzepica? Jaki lekarz może pomóc w wyleczeniu choroby? Specjalistą zajmującym się chorobami żył, do którego warto się zgłosić w pierwszej kolejności jest flebolog.

Jak diagnozowana jest zakrzepica? Jakie badania może zlecić lekarz? Najczęściej są to:

  • badanie genetyczne w kierunku zakrzepicy (test DNA pod kątem mutacji Leiden w genie czynnika V oraz mutacji w genie protrombiny);
  • badanie USG Doppler;
  • D-dimery;
  • flebografia kontrastowa;
  • rezonans magnetyczny.
  • Istotne znaczenie mają również: badanie fizykalne oraz szczegółowy wywiad lekarski (w tym skala Wellsa).

W leczeniu farmakologicznym zakrzepicy stosuje się następujące leki:

  • antagoniści witaminy K (VKA);
  • doustne leki przeciwzakrzepowe nowej generacji;
  • heparyny (drobnocząsteczkowe i niefrakcjonowane)
  • fondaparynuks.

Co jest dobre na zakrzepicę? Zalecenia

Jak postępować, gdy rozwinie się zakrzepica, leżeć czy chodzić? Przy zakrzepicy żylnej kończyn dolnych lekarze zalecają umiarkowany wysiłek fizyczny z zabandażowaną kończyną. Jedynie w pierwszym dniu po rozpoznaniu zakrzepicy żył może być wskazane leżenie w łóżku oraz elewacja kończyny (uniesienie nogi wyżej niż reszta ciała i podparcie jej na całej długości).

Bardzo ważne w leczeniu oraz profilaktyce zakrzepicy są również metody niefarmakologiczne – noszenie pończoch, rajstop, podkolanówek oraz bielizny o stopniowanym ucisku. W sklepach ze sprzętem medycznym dostępne są specjalne zestawy do terapii uciskowej. Są one zalecane dla osób borykających się z niewydolnością żylną, zakrzepicą, żylakami, mogą być również stosowane w celu zapobiegania powstawaniu pajączków.

Równie istotna jest odpowiednia dieta — chory powinien ograniczyć spożycie produktów zawierających duże ilości witaminy K, tłuszczów zwierzęcych, cukrów prostych i soli. Natomiast wskazane jest zwiększenie podaży produktów pełnoziarnistych oraz owoców i warzyw, a także wybieranie chudych mięs. A co z odpoczynkiem w ciągu nocy? Jak spać przy zakrzepicy? Na noc produkty uciskowe powinny być ściągane (chyba że lekarz zadecyduje inaczej). Wielu specjalistów zaleca również spanie w pozycji na plecach, z nogami lekko uniesionymi ku górze (podpartymi na specjalnej poduszce). Natomiast spanie na boku lub na brzuchu przy zakrzepicy nie jest zalecane.

Zakrzepica może prowadzić do niebezpiecznych powikłań, takich przewlekłe zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne, zagrażająca życiu zatorowość płucna czy też zespół pozakrzepowy. Aby nie dopuścić do dalszego rozwoju schorzenia, kluczowe jest szybkie zdiagnozowanie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia oraz profilaktyki przeciwzakrzepowej.

Najczęściej zadawane pytania

Co to jest zakrzepica?

Zakrzepica to choroba, w której przebiegu dochodzi do tworzenia się zakrzepów w żyłach. Zakrzepica może prowadzić do niebezpiecznych powikłań, takich jak np. zatorowość płucna czy też zespół pozakrzepowy. Ryzyko wystąpienia zakrzepicy jest wysokie u osób, które niewłaściwie się odżywiają, prowadzą siedzący tryb życia, mają nadwagę/są otyłe, chorują na cukrzycę albo schorzenia układu krążenia. Naukowcy odkryli także, że skłonność do występowania zakrzepicy może być dziedziczona.

Jak wygląda zakrzepica nóg?

Zakrzepica nóg, czyli powstawanie zakrzepów krwi w żyłach nóg, objawia się poprzez gwałtowny ból, który nasila się podczas chodzenia. Na dalszych etapach rozwoju zakrzepicy można zaobserwować także zaczerwienienie skóry na nogach (tzw. czerwone plamy na nogach przy zakrzepicy) oraz tworzenie się opuchlizny. Zakrzepica jest bardzo niebezpieczną chorobą, dlatego zaobserwowanie jej objawów powinno skłonić do wizyty u lekarza.

Co rozpuszcza zakrzepy?

Istnieją takie leki, które rozpuszczają skrzepliny, są to tzw. leki trombolityczne. Ich stosowanie jest, zgodnie z międzynarodowymi standardami leczenia, ograniczone do wąskiej grupy pacjentów. Wynika to z faktu, iż brak dostatecznej ilości wiarogodnych badań, które potwierdzałyby bezpieczeństwo oraz skuteczność tego typu preparatów.

Jak długo rozpuszcza się zakrzep?

Leczenie zakrzepicy może trwać nawet kilka miesięcy. Rokowania są tym lepsze, im szybciej zostanie wdrożona odpowiednia metoda ukierunkowana na przyczynę zakrzepicy. Bardzo ważne dla skuteczności leczenia zakrzepicy jest przestrzeganie zasad określonych przez lekarza.

Czego nie wolno robić przy zakrzepicy?

Jeśli chodzi o zalecenia dietowe, przy zakrzepicy nie wolno jeść tłustych mięs oraz nabiału. Niewskazany jest również cukier (niezależnie od postaci). Przy zakrzepicy należy także zmniejszyć spożycie produktów bogatych w witaminę K, takich jak np. sałata czy szpinak. Natomiast jeśli chodzi o aktywność fizyczną, zalecane jest podejmowanie umiarkowanego wysiłku.

Jakie są pierwsze objawy zatoru?

Zator płucny może dawać objawy, takie jak: ból w klatce piersiowej, nasilający się podczas wykonywania wdechu, gorączka, nadmierne pocenie się, nagłe duszności o niejasnej przyczynie, omdlenie lub utrata przytomności, przyspieszony oddech, przyspieszenie pracy serca, suchy kaszel, uczucie niepokoju.

UWAGA! Artykuł został opublikowany w celach informacyjnych. Zawarte w nim informacje nie mają na celu zastąpienia indywidualnej porady medycznej udzielanej przez lekarza. Przed zastosowaniem się do porad medycznych zawartych w serwisie należy skonsultować się z lekarzem.

 
Autor : Alicja
Specjalistka ds. treści internetowych o tematyce medycznej, w tym w szczególności dotyczących różnych chorób, ich przyczyn, objawów oraz sposobów prewencji i leczenia. Absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, gdzie uzyskała specjalizację Biolog – Antropolog. Kiedy nie pracuje z contentem dla branży medycznej, prowadzi zajęcia z antropologii biologicznej dla dzieci, młodzieży, studentów i osób dorosłych.

Komentarze

  • Napisał: Irena On 2023-03-21
    Ocena:
    5.0

    Dzień dobry.Od pół roku występuje w nogach drętwienie palców i podudzi.W związku z tym , że miałam pięć operacji usunięcia żylaków mam co roku wykonane badania Dopler.Lekarz nie widział żadnych zmian.A drętwienie jest coraz bardziej uciążliwe.Mam 70 lat , wegetarianką od kilku lat,pływam dwa razy w tygodniu ,uwielbiam pracę w ogrodzie .Moja waga 57 kg przy wzroście 163.Prosze uprzejmie o pomoc .Irena

    Odpowiedź Joanna On 2023-03-22 Pani Ireno, prawidłową diagnozę powinien postawić lekarz. Jeśli dotychczasowy specjalista nie znalazł przyczyny problemu, proszę zwrócić się o pomoc do innego. Życzę Pani dużo zdrowia!

Zadaj pytanie lub napisz komentarz

Powiązane wpisy

Zadaj pytanie autorowi artykułu lub skomentuj go