Opatrunki – rodzaje, jak zakładać, jak często zmieniać?

Czas czytania: 5 min.

W aptekach oraz sklepach ze sprzętem medycznym znajdziesz wiele profesjonalnych opatrunków, różniących się funkcjami. Kiedy zastosować opatrunek ze srebrem? W jakiej sytuacji lepszym rozwiązaniem będzie opatrunek na rany z wysiękiem? Jak zakładać opatrunek i kiedy trzeba go zmienić? Podpowiadamy.

Rodzaje opatrunków

Dobór właściwego opatrunku zależy od rodzaju rany i jej stanu zakażenia. Tradycyjny opatrunek jałowy wchłania wysięk w niewielkim stopniu i nie wspiera procesu gojenia rany, stosuje się go jako tymczasową ochronę przed zabrudzeniem. Na rynku medycznym są jednak dostępne także opatrunki do ran z wysiękiem oraz produkty skonstruowane tak, aby wspomóc leczenie owrzodzeń, odleżyn i ran oparzeniowych.

Wyróżniamy następujące rodzaje opatrunków:

• opatrunek jałowy – mianem opatrunek jałowy określa się opatrunek, który został wysterylizowany przed zapakowaniem i nie występują na nim żadne drobnoustroje. Tego typu opatrunki służą do ogólnego opatrywania ran, mogą także pełnić rolę warstwy spodniej opatrunku lub być wykorzystane w celu zabezpieczenia innego opatrunku;
• opatrunek na odleżyny – w celu opatrzenia odleżyn stosuje się specjalne opatrunki, które odprowadzają nadmiar wilgoci oraz zapewniają ranie optymalną izolację termiczną, takie jak np. opatrunki alginianowe lub hydrokoloidowe.

Opatrunki na odleżyny są dostępne w różnych rozmiarach, tworzą one wilgotne i jednocześnie bakteriostatyczne środowisko, sprzyjające szybkiemu gojeniu ran głębokich;

• opatrunek ze srebrem – ten typ opatrunku stosuje się na ranach zainfekowanych, narażonych na zanieczyszczenie lub takich, które się trudno goją (np. w leczeniu stopy cukrzycowej). Materiał nośny opatrunku ze srebrem uwalnia jony srebra, które zabijają bakterie gram-ujemne oraz gram-dodatnie, co przyspiesza gojenie się rany;
• opatrunek na trudno gojące się rany – w leczeniu trudno gojących się ran, takich jak np. owrzodzenia, stosuje się opatrunki specjalistyczne, np. hydrokoloidy, opatrunki algininowe lub opatrunki ze srebrem. Opatrunki na trudno gojące się rany stwarzają w obrębie rany bakteriostatyczne środowisko, co przyspiesza proces gojenia. Działają one także antybakteryjnie;
• opatrunek na rany z wysiękiem – w leczeniu ran z wysiękiem dobrze sprawdzają się żele hydrokoloidowe, np. Granuflex. Tego typu opatrunek pochłania wydzielinę oraz schładza i zmiękcza miejsce kontaktu z opatrunkiem. Opatrunek na rany z wysiękiem przylega do suchej skóry otaczającej ranę, a nie do samej rany, w związku z czym jego zmiana nie wiąże się z uszkodzeniem tkanki;
• opatrunek na oko – na rynku są dostępne także różnorodne osłony na oko, służące do przysłonięcia oka i jego okolicy po zabiegach chirurgicznych. Opatrunek na oko silnie przylega do skóry wokół oka, dzięki czemu stanowi on dobre zabezpieczenie dla gałki ocznej. Jednocześnie ten typ opatrunku umożliwia wykonywanie swobodnych ruchów;
• opatrunek na palce – opatrunki na palce są stosowane zarówno przy urazach, w celu usztywnienia, jak i w leczeniu ran oraz odcisków;
• opatrunek procowy – opatrunek procowy to specjalny typ opatrunku stosowanego przy urazach nosa;
• opatrunek foliowy – opatrunki foliowe stosuje się do zabezpieczenia ran, zostały one zaprojektowane tak, aby utrzymać wilgotne środowisko sprzyjające gojeniu, a jednocześnie – chronić przed wodą oraz drobnoustrojami i zanieczyszczeniami z zewnątrz.

W tym miejscu warto wyróżnić także siatki opatrunkowe, np. Codofix, które stanowią alternatywę wobec tradycyjnych bandaży podtrzymujących opatrunki i gaziki. Siatki opatrunkowe to elastyczne, miękkie opaski, które zakłada się na konkretne miejsce na ciele, np. na palec, na głowę czy na przedramię. Siatki dobrze dopasowują się do ciała, a tym samym stabilnie mocują opatrunek i utrzymują do w miejscu.

Jak zakładać opatrunki?

Sposób zakładania opatrunku zależy od rodzaju rany oraz opatrunku. W przypadku najprostszych opatrunków samoprzylepnych, aby zabezpieczyć zranienie, należy:

• umyć dokładnie ręce;
• założyć rękawiczki ochronne;
• dobrać odpowiedni rozmiar opatrunku;
• oczyścić ranę zgodnie z zaleceniami producenta opatrunku (przemyć pod bieżącą wodą lub roztworem soli fizjologicznej);
• nałożyć na zmianę chorobową preparat leczniczy (opcjonalnie);
• nakleić plaster na ranę.

UWAGA: jeśli rana krwawi, przed założeniem opatrunku trzeba zatamować krwawienie poprzez ucisk. Niektóre specjalistyczne opatrunki, np. opatrunek ze srebrem, mogą wymagać dodatkowego zabezpieczenia opatrunkiem jałowym. Z kolei inne, np. opatrunki okluzyjne zostały skonstruowane tak, aby można było je wielokrotnie przyklejać i odklejać.

Jak często zmieniać opatrunki i jak to robić poprawnie?

Częstotliwość zmiany opatrunku zależy od rodzaju opatrunku oraz stanu rany:

• opatrunek jałowy – wymaga zmiany 2-3 razy dziennie;
• opatrunek na odleżyny – wymaga zmiany co około 3-5 dni (w zależności od zaleceń lekarza);
• opatrunek ze srebrem – wymaga zmiany co 7 dni;
• opatrunek na trudno gojące się rany – wymaga zmiany co 3-5 dni (chyba że ulegnie przesiąknięciu);
• opatrunek na rany z wysiękiem – przy silnym wysięgu konieczna jest zmiana co 2-3 dni;
• opatrunek foliowy – w przypadku ran martwiczych należy go zmieniać co dobę, natomiast jeśli rana jest czysta, częstotliwość zmiany opatrunku wynosi co 3 dni.

WARTO WIEDZIEĆ: opatrunek należy zmieniać powoli, tak aby nie podrażnić i nie uszkodzić zaleczonej warstwy rany. Każdorazowo podczas zmiany opatrunku trzeba zdezynfekować ranę. Natomiast jeśli doszło do przyklejenia opatrunku do rany, nie należy go zrywać, trzeba nawilżyć zranione miejsce solą fizjologiczną i dopiero po wykonaniu tej czynności spróbować delikatnie zdjąć opatrunek.